اصلاح‌وب: ارتش ترکیه با تروریستی‌خواندن یگان‌های مدافع خلق (YPG) و با ادّعای مبارزه با تروریست، از روز ٢٠ ژانویه وارد خاک سوریه شده است و شهر کُردنشین «عفرین» در شمال‌غرب این کشور را آماج حملات خود قرار داده است. نیروهای دموکراتیک سوریه ادّعای ترکیه را مبنی بر ارتباط این گروه‌ها با عوامل تروریستی و وجود داعش در عفرین، رد کرده و آن را انحراف افکار عمومی قلمداد کرده‌اند.
اصلاح‌وب در رابطه با حملهی اخیر ارتش ترکیه که عملیات «شاخه‌ی زیتون» نام دارد، گفت‌وگویی داشته است با «عبدالعزیز مولودی» کارشناس مسائل سیاسی که توجّه‌تان را در ادامه به آن جلب می‌کنیم.
تذکار این نکتە لازم است که انعکاس نظرات کارشناسان محترم درباب این رخداد، لزوماً دیدگاه مختار پایگاه اطّلاع‌رسانی اصلاح نیست.
- سرانجام پس از چند روز گلوله باران منطقهی کردنشین عفرین سوریه که از نیمه‌شب پنج‌شنبه ۲۸ دی‌ماه ٩٦ آغاز شده بود، نیروهای زمینی ترکیه از روز یکشنبه و تحت عنوان عملیات «شاخه‌ی زیتون» پیشروی‌های خود را در درون خاک همسایه و به سمت منطقهی تحت کنترل کردها آغاز کردند؛ به نظر شما چرا ترکیه به عفرین حمله کرد؟
«مقامات سیاسی ترکیه دو هدف اصلی را برای عملیات «شاخه‌ی زیتون» در شمال سوریه ذکر کرده‌اند؛ ابتدا جلوگیری از قدرت گرفتن کردهای سوریه و بیرون راندن یگان‌های مدافع خلق از منطقەی عفرین است؛ چرا که تسلط کردها بر عفرین پیش‌درآمد اصلی بر تشکیل حکومتی دستکم فدرالی و ایجاد اقلیم مورد نظر آنها می‌باشد و در وهله‌‌ی دوم، ایجاد یک منطقهی حایل در عمق ۳۰ کیلومتری درون خاک سوریه و سپس فراهم آوردن امکان بازگشت سه و نیم میلیون آواره سوری از ترکیه به این منطقه است. اینکه تا چه اندازه دلایل حمله به کانتون عفرین بر مبنای ادّعای مقامات ترکیه صورت گرفته است یا نه، به بیان این واقعیت بستگی دارد که در دیپلماسی خارجی کشورهای منطقه، اگر اهداف متعارض وجود دارد و این به اتّحادها و نیز تعارضات مختلف می‌انجامد، اما همه‌‌ی آنها در مورد اینکه عامل کردی در خاورمیانه به یک طرف دعوا تبدیل نشود همزبانی دارند. از این رو می‌توان تصوّر کرد که در مرحله‌‌ی اول مقابله با به هم پیوستن کانتون‌های کردنشین در غرب و شرق سوریه، هدف اصلی اردوغان از حمله به عفرین است. در گذشته هم که به بهانه‌های دیگری ترکیه وارد سوریه شده، ایجاد منطقه‌ای برای اسکان آوارگان را مطرح کرده است، اما هیچ وقت در این مورد اقدامی به عمل نیاورده است و نمی‌آورد. به نظر می‌رسد ترکیه از آوارگان سوری به عنوان گروگان استفاده می‌کند.
در عین حال ترس ترکیه از تأسیس نیروی نظامی مورد حمایت آمریکا با فرماندهی کردها در شمال این کشور، می‌تواند علت دیگری برای حملهی ترکیه باشد.»
- هدف ترکیه از اجرای این عملیات چیست؟
چنانکه بیان شد هدف اصلی ممانعت از بهم پیوستن کردها در سوریه و ایجاد یک منطقهی اقلیمی مشابه با اقلیم کردستان عراق در سوریه است. در واقع با تصوّر تجزیه‌طلبی کردها و تمایل برای تشکیل یک دولت مستقل کردی، تمام تلاش استراتژیک و نظامی کشورهای منطقه صرف‌نظر از ایدئولوژی حاکم بر آنها، صرف مبارزه با کردها و ایجاد نوعی از همگرایی میان آنها شده است.
البته ناظران سیاسی برخی از اهداف دیگر را نیز مطرح کرده‌اند؛ از جمله اینکه شخص آقای اردوغان تمایلات توسعه‌طلبانه داشته و در همراهی نزدیک با روسیه، در نظر دارد تا پیشروی‌های خود را در منطقه اجرایی کند و به یک قدرت بلامنازع منطقه‌ای تبدیل شود. استفاده از بازی دوطرفه با آمریکا و روسیه و تلاش برای گرفتن امتیاز از هر دو سو، ممکن است در حال حاضر و آینده‌‌ی نزدیک، موفقیت‌هایی را برای این کشور در سیاست خارجی بدنبال داشته باشد.
اما ترکیه در داخل با مشکلاتی روبرو است. اگرچه احزاب منتقد دولت آقای اردوغان نتوانسته‌اند در نقش اپوزیسیون با هم رویّه‌‌‌‌ی واحدی داشته باشند و از این نظر به تقویت دولت آقای اردوغان کمک کرده‌اند، اما با وصف این، موضوع فتح‌الله گولن و منسوبان به ایشان از جمله چالش‌هایی است که در داخل ترکیه با آن روبه‌رو است و از قبل آن اکنون هزاران نفر زندانی در این کشور وجود دارد و برای دولت بار اضافی و بحران سیاسی آفریده است. موضوع فساد مالی نیز از جمله مشکلات دولت است که افکار عمومی را متوجه خود کرده است. کردها به عنوان بخشی از بحران سیاسی ترکیه هنوز عامل مؤثری هستند که به علت نداشتن اتّفاق نظری میان بخش نظامی و سیاسی خود، از تأثیرگذاری سیاسی در این کشور ناتوان بوده‌اند. علیرغم سیاست‌های اعتدالی در دولت‌های گذشته‌‌ی ترکیه –مانند عبدالله گول- به نظر می‌رسد اکنون آقای اردوغان درصدد حذف صورت مسئله با خطاب قراردادن «هـ.د.پ» به رهبری دمیرتاش و «پ.ک.ک» به عنوان گروه‌های تروریست است.
- رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز پیشتر هدف از آغاز این حمله را «پاک‌سازی تروریست‌ها» و ایمن‌سازی مرزهای جنوبی ترکیه اعلام کرده بود. به گفته‌ی بن‌علی ییلدریم، نخست‌وزیر ترکیه هدف از این عملیات ایجاد یک «منطقهی امن» تا ۳۰ کیلومتری عمق خاک سوریه است. آیا حملهی اخیر ترکیه به خاک سوریه، مصداق تجاوز آشکار یک کشور، به کشوری مستقل نیست؟
تردیدی نیست که اقدام ترکیه تجاوز به مرزهای شناخته‌شده‌‌ی سوریه است. این اقدام در غیاب یک نظم پذیرفته‌شده‌‌ی جهانی صورت می‌گیرد که در آن فقط ترکیه به نقض حقوق بین‌الملل نمی‌پردازد. روسیه و دیگر کشورها هم در سوریه حضور نظامی دارند و در این بین به نظر می‌رسد روسیه از همه‌سو در حال استفاده از بحران موجود است و از همه‌‌ی کشورها هم اخاذی می‌کند. با ترکیه روابط و هماهنگی مستقیم دارد. بدون نظر مثبت روسیه ترکیه نمی‌توانست چنین حمله‌ای را انجام دهد. در ارتباط با آمریکا هم چون ترکیه از سیاست خارجی در حال تغییر آمریکا مطّلع است و دودلی آمریکایی‌ها برای ورود نیروهای زمینی این کشور به سوریه را می‌داند، به راحتی وارد چالش با آمریکا شده و چنانکه گفتم بازی دو سویه‌ای را با دو قدرت جهانی آغاز کرده است.
از آنجا که آقای اردوغان اعلام کرده است که عملیات کوتاه‌مدت است، می‌توان پی برد که هدف اصلی نه تشکیل منطقهی امن برای آوارگان است و نه این کشور می‌تواند برای مدت طولانی در شمال سوریه بماند. استفاده‌‌ی داخلی از این بحران شاید یکی از اهداف اردوغان برای حمله و تقویت جایگاه سیاسی خود است. چنانکه حزب «آک‌پارتی» نیز درخواست کرده است وی را به عادت گذشته‌‌ی عثمانی‌ها لقب «غازی» دهند.
- به‌نظر شما چرا ترکیه در این بازه‌ی زمانی به عفرین حمله کرد؟
«برای مقابله با اقدامات آمریکایی‌ها در مورد تقویت موقعیّت کردها و مسائل داخلی این کشور. هم چنین کسب موقعیت در سطح منطقه و تبدیل شدن به یک بازیگر مؤثّر.»
- گروه «ی پ گ» و متّحد‌انش هرگونه ارتباط با گروه‌های تروریستی را رد کرده‌اند؛ آمریکا نیز این ادّعای کردها را تأیید می‌کند. چرا با وجود تأیید آمریکا، باز ترکیه حمله به مناطق کردنشین سوریه را عملی نمود؟
«از نظر این کشور «ی.پ.گ» همسان «پ.ک.ک» در ترکیه است و هر دو را هم تروریست می‌شناسد. ضمن اینکه چنانکه گفتم ترکیه از رقابت روسیه و آمریکا درصدد دریافت امتیازاتی برای خود است. آنها از مقابله‌‌ی آمریکا با ایران در سوریه مطّلع‌‌اند و می‌خواهند نقشی فراتر را در این بین به چنگ آورند. به نظر می‌رسد در این مورد قدری دست بالا را هم دارند؛ زیرا هم روسیه با این کشور هماهنگ‌تر عمل می‌کند و هم آمریکا از نرمش بیشتری با ترکیه برخورد می‌کند. از جمله اینکه اعلام کرد که قصد ندارد نیروی نظامی پیش گفته را در شمال این کشور تشکیل دهد و نیز اعلام کرد که نگرانی‌های ترکیه را می‌داند و با آن هماهنگ است.»
- روسیه، نسبت به آنچه در شمال سوریه می‌گذرد، ابراز نگرانی کرد و برخی از سربازان خود را که در این منطقه مستقر بودند، تخلیه کرد. مسکو همچنین در نشست سازمان ملل از ترکیه خواست تا عملیات خود در سوریه را متوقف کند. نقش روسیه و نیز آمریکا را در این عملیات چگونه ارزیابی می‌کنید؟
«روسیه به راحتی دروغ می‌گوید. این کشور برای موجودیّت‌‌های غیردولتی و از جمله کردها، همانند سایرین به صورت ابزاری استفاده می‌کند. در آغاز حملهی ترکیه اعلام کرد که نیروهای خود را از منطقه خارج نکرده است، اما بزودی مشخص شد که ترکیه در اعلام اینکه روس‌ها منطقه را ترک کرده‌اند، راستگو بوده است. به نظر می‌رسد که استراتژی آمریکا در حال تغییر است و رویکرد این کشور درگیری با قدرت‌های بزرگتر است تا درگیر شدن در کشورهای کوچکی مانند سوریه. به نظر نمی‌رسد که برنامه‌ای برای تغییر رژیم در سوریه داشته باشند و روسیه هم که در هماهنگی با متّحد‌ینش از بشار اسد حمایت می‌کند. بنابراین، به نظر نمی‌رسد آنگونه که پیشتر گفته می‌شد، علیرغم هماهنگی اولیه‌‌ی نیروهای کرد با دولت این کشور در تأسیس کانتون‌های خودمختار، این امر تثبیت شود و همانند عملکرد دولت‌های یادشده در اقلیم کردستان عراق، تصمیم بر این شده است که کردها را در داخل مرزها و با یاری هم کنترل و تغییری جدّی در وضعیّت آنها ایجاد نشود.»
- دیده‌بان حقوق بشر مستقر در لندن می‌گوید در جریان حملات هوایی ترکیه در روز یکشنبه ۱۱ غیرنظامی کشته شده‌اند. دستکم ۹ نفر (۶ غیرنظامی و ۳ نظامی) نیز در حملات روز شنبه جان باخته‌اند. آیا فاجعه‌ای انسانی و کشتار انسان‌های بی‌دفاع و مدنی درحال انجام است یا قضیه به‌گونه‌ای دیگر است؟
«بله این گزارش منتشر شده است ولی به نظر نمی‌رسد به علّت عدم هماهنگی و نظم مستقر جهانی برای صلح، دولت ترکیه مورد پرس‌وجو قرار گیرد و بهانه‌‌ی ترکیه برای مقابله با کردها به عنوان مبارزه با تروریسم، تقریباً کشورهای دیگر را منفعل کرده و مانع از اقدام جدّی در برابر آن می‌شود. این درحالی است که اکنون منطقه با تروریسم دولتی روبرو است.»
- پیامدهای حملهی ترکیه به عفرین در داخل ترکیه چه خواهد بود؟ آیا این حملات سبب ناآرامی و اعتراضات داخلی و یا انفجار و حملات تلافی‌جویانه از سوی نیروهای مخالف کرد نخواهد بود؟
«اگر منظورتان در داخل ترکیه است، به نظر می‌رسد منتفی است؛ زیرا اگرچه نارضایتی وجود دارد، اما هم اراده‌‌ی دولت برای مقابله با آن وجود دارد و هم اینکه از تروریسم و خطر آن به قدری در تبلیغات دولتی اغراق شده است که کسی را یارای اعتراض به آن نیست. ممکن است اقداماتی را «پ.ک.ک» انجام دهد اما معمولاً اقدامات نظامی این گروه به تقویت دولت انجامیده، هم راه را برای ادامه‌‌ی کار «ه.د.پ» به عنوان یک حزب سیاسی رسمی سخت کرده است.»
- به‌نظر شما راه‌حل نهایی این بحران چیست؟ آیا نمی‌شود دو طرف با گفت‌وگو و مصالحه در جهت رفع تنازع گام بردارند؟
«نهایتی وجود ندارد؛ در غیاب اخلاق سیاسی در سطح دولتی و منطقه‌ای و پایبندی انسانی به حقوق افراد از سوی قدرت‌های بزرگ و کوچک سیاسی و غلبه‌‌ی منطق اقتدارطلبی، برای هویّت‌‌‌های غیردولتی چاره‌ای جز تلاش مداوم برای پیگیری حقوق خود وجود ندارد و در نتیجه‌‌ی آن بایستی انواع منازعه، چالش، سرکوب و فاجعه‌های انسانی دیگر را به جان بخرند.
در عین حال به نظر می‌رسد علیرغم شرایط ناهمواری که ترسیم کردم، هنگامی این بحران‌ها کاهش می‌یابد که در سطح ملّی، دولت‌ها به‌واقع به شرایط دمکراتیک گردن نهند و حوزه‌ی سیاست و حکومت غیرنظامی شود و از سوی دیگر، در سطح بین‌الملل نیز فضا قدری دمکراتیک گردد و بر مبنای آن نظمی پذیرفته شده حاکم گردد.»
نظرات
بدون‌نام
05 بهمن 1396 - 09:22آقای سلیمی‌پور اشتراک لفظی دایماً رهزن است، فلذا باید از مفاهیم تحدیدِ مراد کرد. مفهوم تروریسم را اگر تعریف کنید مایه‌ی امتنان است. به چه کسی و چه گروهی یا دولتی تروریسم اطلاق می‌شود؟ به عبارت دیگر شاخصه‌های تروریسم کدامند؟ چرا به گروه‌های کردی تروریست گفته می‌شود؟
لیبرال
06 بهمن 1396 - 07:53آقای سلیمی پ ک ک از همان تاکتیک های گروه های فلسطینی البته با شدت خیلی کمتری استفاده کرده است.
عبدالسلام سليمى
05 بهمن 1396 - 04:27هزار سند ميشه درباره ارتباط پ.ي.د با پ.ك.ك ارائه كرد. امريكا هم به اين امر اعتراف كرده و گروه مادر را تروريست دانسته است. انكار تروريستي بودن پ.ك.ك به مثابه انكار خورشيد است. خود پ.ي.د هم هرگز ارتباطش با مادر را انكار نكرده است. همين چند روز پيش محمدعلي دستمالي در روزنامه "اعتماد" ايران عليرغم مخالفت با عمليات شاخه زيتون باز تاكيد كرده است: "آنان از لحاظ فكري و سازماني همچنان تابع نظرات اوجالان و دستورات پ.ك.ك هستند و به گروه‌های كردی وابسته به بارزاني كه اتفاقا ميانه خوبی با تركيه دارند، مجال نفس كشيدن نمي‌دهند". مشكل شما اين است كه نميخواهيد تروريستي بودن پ.ك.ك را بپذيريد. درود بر شما دوست و برادر عزيز.
معجب
06 بهمن 1396 - 08:22آیا تدابیر پ ک ک همان تدابیر گروه های فلسطینی و جهادی نیست؟ از نظر ماموستا آنها هم تروریست هستند؟
بدون‌نام
19 بهمن 1396 - 04:38استاد خورشید شناس، سازمان ملل و اتحادیه اروپا حماس و فتح را گروه تروریستی می دانند. جالب اینکه تا همین چند سال پیش پارتی و يکيتي هم که با صدام می جنگیدند گروه تروریستی بودند، خواهشا شما دیگر سنگ پارتی ( به قول شما گروه های مورد وابسته به بارزانی) را به سینه نزنید.